Kompost Yapımı

Kompost Yapımı

Geoff Lawton permakültür konseptinin yaratıcısı 82 yaşındaki Bill Mollison’nın öğrencilerinden ve halen dünyanın sayılı hocalarından biridir. Geoff İstanbul’da ilk defa verdikleri Permakültür Tasarım Kursu’nda komposttan bahsederken  ‘If it has lived, it can live again’ ‘eğer yaşadıysa tekrar yaşayacaktır’ dedi. Bu cümle aslında kompost ile ilgili herşeyi anlatıyor. Kompost demek yeniden yaşam demek…
Kompost yaptıkça –yapmayı denedikçe- Geoff’in kompost ile ilgili tanımını daha iyi anladım. Nelerden kompost yapabilirsiniz? Bir zamanlar yaşamış herşeyden; karides, balık, ölmüş kedi, köpek, kirpi, saçlar (boyalı saçlar dahil), tüm meyve-sebze atıkları kompostlanabilir.
Kompost yanıp yanıp bitmeyen bir ateş gibidir. Ormanı bile yakıp kompost haline getirebiliriz ama hiçbirşey kaybetmeyiz. En önemlisi karbon ve azot oranlarını ayarlamaktır. Doğru oranları tutturduğumuzda yaklaşık 18 günde kompostumuzu hazır hale getirebiliriz.  Aşağıdaki tablolarda kompost yapabileceğiniz bazı maddelerin karbon (C) ve azot (N) içerikleri hakkında örnekler verilmiştir.

Kahverengiler = Yüksek C içerenler	C/N
Odun/Kül	25/1
Meyve atıkları	35/1
Yapraklar	60/1
Kağıt	175/1
Talaş	400/1
Yeşiller = Yüksek N	C/N
Çim	20/1
Mutfak atıkları	20/1
Gübre	15/1
Yosun	17/1

Kompost için 1/3 oranında azotça zengin malzeme, 2/3 oranında karbon zengin malzeme, kompostlaşma reaksiyonunu hızlandırmak için yeşil ot –taze kesilmiş- ve suya ihtiyacımız var.
Bizim yaptığımız uygulamada bir koyun ahırının hemen dibinde olduğumuz için taze koyun gübresini azot kaynağı olarak, saman karbon kaynağı olarak kullandık. Yeşil ot kaynağı olarakta bahçede büyüyen karalahanaların yenmeyen yapraklarını kullandık.
Kompostun yeterince ısınması için toplam hacminin en az 1 m³ olması gerekmektedir. O yüzden başlarken taban alanı hazırlığında tabanı geniş tutmakta fayda var. Eğer taban yeterince geniş tutulmazsa üst katlar eklendikçe sivriliyor ve devriliyor. Tabanı hazırlarken alttan kompostun iç kısımlarına hava akımını sağlamak için direk toprağın üzerine kompostu karıştırmak yerine kuru yaprak, saman yada küçük ince çalılarla taban hazırlanmalıdır. Biz tabanımız için bol miktarda saman ve kurumuş ot kullandık.

Üzerine gübre ve yeşil ot ekledik. Suladık. Karışımdan bir parça alıp ellerimizin arasında sıkıştırdığımızda bir damla suyun damladı-damlayacak şekilde toplanması gerekiyor. Bizim uygulamamızda koyun gübreleri yeterince ıslak olduğu için çok sulamamıza gerek kalmadı.

Komposta eklediğimiz suyu fazla kaçırırsak yeterince ısınmaz ve üzerinde beyazımsı bir tabaka birikir. Eğer az ıslanırsa karışım kompostlaşmanın olması için gereken sıcaklığa ulaşamıyor. O yüzden eklediğimiz su miktarı çok önemli.

Kompostlaşmanın başlaması için tam merkeze karakafes otu, hayvan ölüsü, balık, civanperçemi, ısırgan otu, idrar gibi kompostlaşmayı hızlandırıcı malzemeler eklenebilir.
Son olarak kompostu yağmur gibi dış etkilerden korumak için üstünü bir branda yardımıyla kapatıyoruz. Branda ile kompostumuzun arasına yine kompostun içine hava akımını kolaylaştırmak için ince çalı ve dallar yerleştirebiliriz.

4 gün bekledikten sonra kompost dıştan içe karıştırılır. Bu karıştırma işlemi 6., 8., 10., 12., 14., 16. ve 18. günlerde tekrarlanır.

Sonuçta ortaya kahverengi, bol humuslu, mis kokulu bir toprak çıkar.
Çöp olarak attığımız tüm biyolojik atıklar, gübre, gazete-kağıt atıkları doğanın bünyesindeki dönüştürücüler sayesinde tekrar hayata dönüşür. Doğada hiçbirşey ziyan edilmiyor. Kompost doğadaki bütünselliği, tamamlayıcılığı ve düzeni gözler önüne seriyor. Güneşten alınan tüm enerji toprağa, topraktan alınan tüm enerji tekrar toprağa katılarak enerji kaybetmeden aktarımı sağlanıyor.
Kompost yapmanın bir sürü yolu var. Benim burada size anlattığım metodun adı: Berkley Metodu. Bu metod sayesinde 18 gün gibi kısa bir sürede organik atıklarımız toprağa dönüşür. Evlerimizin, apartmanlarımızın önündeki minicik boşluklarda bile organik atıklarımızı komposta dönüştürebiliriz.
Referanslar:
1)     Bill Mollison & Geoff Lawton, İstanbul Permakültür Tasarım Kursu Notları.
2)     Penny Livingston Stark, Permakültür Çalıştayı Notları.
3)     Permakültür Platormu

Kaynak : http://yesiltabak.wordpress.com/  
25 Ocak 2011